Socioloog Zygmunt Bauman: 'Politici zijn impotent'

[Zygmunt Bauman, Poolse socioloog:] 'Politici zijn impotent. Zij hebben geen programma meer. Hun enige doel is op hun post te blijven te zitten.' In zo'n wereld is het volgens Bauman niet verbazingwekkend dat de burger bevangen raakt door een gevoel dat in het Duits Unsicherheit wordt genoemd en waarvoor in het Engels drie woorden nodig zijn: een algeheel gevoelen van uncertainty (onzekerheid), insecurity (onzekerheid in de betekenis van instabiel, wankel) en unsafety (onveiligheid). (Bauman 1999)

Het interessante van de studie van Bauman is dat hij dit gevoel van onzekerheid als de voornaamste oorzaak ziet voor het gegeven dat de burger tegenwoordig zo allergisch reageert op allerlei bedreigingen. [...] Bauman illustreert zijn punt met een verwijzing naar de volkswoede die in april 1998 in het Engelse stadje Yeovil tot uitbarsting kwam, toen bekend werd dat de uit de gevangenis ontslagen pedofiel Cooke daar was komen te wonen. [...]

In een artikel in The Guardian van 24 april kwam de sociologe en journaliste Decca Aitkenhead na een gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen tot een verbluffende conclusie. Zij constateerde dat de actievoersters en -ders er vooral ook plezier aan beleefden gezamenlijk actie te kunnen ondernemen: 'Wat Cooke te bieden heeft, waar die ook is, is de zeldzame gelegenheid om je tegen een bedreiging teweer te stellen en echt iemand te kunnen haten; luid, publiekelijk en met geen enkel risico daarvoor afgestraft te worden. Het is een zaak van goed en kwaad... en dus stempelt een verweer tegen Cooke je tot een fatsoenlijk iemand. Er zijn tegenwoordig weinig mensen of groepen van mensen meer die je op een respectabele manier kunt haten. Pedofielen zijn zulke mensen.' [...]

Baumans conclusie: geen politicus kan het zich veroorloven gevoelens van onveiligheid onder burgers te negeren. Dat kan alleen in landen waar burgers nog vertrouwen hebben in de staat en het gevoel hebben deel uit te maken van een gemeenschap. Dat geeft een algeheel gevoel van veiligheid, dat een stootje kan hebben. In landen waar de burger meer op zichzelf teruggeworpen is, kan een politicus weinig anders dan zich keihard scharen achter iedere roep om veiligheid. Een presidentskandidaat in de Verenigde Staten die tegen de doodstraf is, kan het op voorhand wel schudden. Zelfs Clinton verzekerde het electoraat dat hij op dit punt een tough guy is. (Bauman 1999, p. 10 e.v.)

bron: Uit het boek 'De stamtafel regeert' door Willem Breedveld (commentator en columnist voor Trouw en docent politiek en media aan de Universiteit van Leiden); Spectrum Utrecht; 2005; Betreft 'In search of politics' door Zygmunt Bauman; Cambridge Polity Press; Cambridge; 1999