Dertig jaar geleden werden baby's nog onverdoofd geopereerd

Elke keer als de jonge Indiase dokter Kanwaljeet Anand een ernstig zieke baby na een operatie zag terugkomen op de intensive care trof hem hetzelfde beeld: ze verkeerden in een shock, waren klam en bleek, ademden snel, hun pols was zwak. Volwassenen deden het na een operatie stukken beter. Wat gebeurde er toch met zijn patiëntjes in die operatiekamer, vroeg hij zich af? Zouden ze gevoeliger zijn voor de ingreep?

Het John Radcliffe-ziekenhuis in Oxford, waar Anand zijn opleiding volgde, gaf toestemming om dat uit te zoeken: hij mocht met de baby's mee als ze werden geopereerd. Het was een besluit dat de medische wereld op zijn kop zou zetten. Want in de operatiekamer zag Anand tot zijn verbijstering dat de kinderen helemaal niet werden verdoofd. Meteen bij binnenkomst kregen ze een hoge dosis spierverslappers en zo lagen ze daar, als verlamd, terwijl de chirurgen aan het snijden waren. En hij wist onmiddellijk: dit is echt helemaal niet goed.

Nee, dit zijn geen vooroorlogse toestanden: we schrijven begin jaren tachtig van de vorige eeuw, nog geen 35 jaar geleden, en wat Anand zag in die Britse operatiekamer was overal ter wereld gebruikelijk. De gangbare opvatting was dat pasgeborenen geen pijn voelen omdat ze een onrijp zenuwstelsel hebben. En mochten ze toch pijn voelen, dan was dat nog niet erg, want daarvan zouden ze zich later niets meer herinneren. Pijnstilling was volgens artsen ook gevaarlijk omdat de bloeddruk van de fragiele patiëntjes door de zware medicatie gevaarlijk kon dalen. Een beetje lachgas, dat was alles wat ze aandurfden.

Na zijn ervaringen in de operatiekamer zette Anand een onderzoek op dat nu nooit meer door een ethische commissie zou worden goedgekeurd: hij liet een groep baby's opereren volgens de standaardmethode, dus zonder verdoving, en gaf een tweede groep pijnstilling, tijdens en na de ingreep. De resultaten, die in 1987 in The Lancet verschenen, waren ijzingwekkend: bij de baby's die geen pijnstilling kregen, ontstond zoveel stress dat zich een hormonenstorm ontwikkelde. Hun bloedsuikerspiegel piekte, hun ademhaling was onregelmatiger. Dat alles betekende zo'n aanslag op hun kleine lijf dat organen konden uitvallen. Soms overleed een kind daardoor.

bron: Artikel 'Als baby's morfine krijgen voor de pijn: vragen, risico's en bemoedigend nieuws' door Ellen de Visser; www.volkskrant.nl/wetenschap/als-baby-s-morfine-krijgen-voor-de-pijn-vragen-risico-s-en-bemoedigend-nieuws~a4521668/; de Volkskrant; 14 oktober 2017