Interview met Theo Sandfort - 'Pedofilie is niet altijd seksueel misbruik'

Het is onjuist om pedofilie gelijk te stellen aan seksueel misbruik van kinderen. Dat zegt Theo Sandfort, onderzoeker aan de werkgroep Homostudies van de Universiteit Utrecht. Volgens Sandfort, die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar hoe jongens pedofiele contacten beleven, kunnen zulke contacten vaak als zinvol en verrijkend worden ervaren.

Sandfort heeft met enige scepsis gekeken naar de berichtgeving over de moord op de twee jonge meisjes in België. "Het is duidelijk dat daar weerzinwekkende dingen zijn gebeurd en dat er iemand aan het werk is geweest die nergens voor terugdeinst. Maar het gaat me te ver om dat allemaal aan de kapstok 'pedofilie' op te hangen. Als een vrouw wordt verkracht, gebruik je toch ook niet de term 'heteroseksualiteit' om wat er gebeurd is te verklaren?"

Het is moeilijk, aldus Sandfort, om algemene uitspraken te doen over pedofilie omdat die term allerlei contacten kan dekken, variërend van ervaringen binnen een relatie die gebaseerd is op vriendschap of zelfs liefde, tot eenmalige contacten. Toch komen volgens Sandfort in gesprekken met jongens die bevredigende pedofiele ervaringen hebben gehad, vaak dezelfde positieve facetten naar voren. "In de eerste plaats vinden de jongeren in vele gevallen het seksuele contact erg leuk, juist zoals volwassenen plezier beleven aan seks. Bij seks binnen een pedofiele relatie moet je overigens niet gelijk denken aan volledige geslachtsgemeenschap, want dat gebeurt zelden."

Ook andere factoren spelen een rol, aldus Sandfort. "Het is voor jongeren vaak interessant om contact te hebben met iemand buiten het gezin, met iemand die wel ouder is maar niet dezelfde autoriteit heeft als de ouders. Die persoon kan je een ander soort toegang verschaffen tot de wereld van volwassenen. Ik heb daar met jongens over gesproken en zij zeggen vaak dat die ouderen een soort kameraad voor ze zijn. Vaak kunnen ze met de pedofiel praten over dingen die ze bij hun ouders niet aan de orde kunnen stellen. Soms introduceert de pedofiel het kind zelfs tot een milieu waar het normaal niet in zou komen. Eigenlijk zijn dat redenen waarom alle vriendschappen interessant zijn, of het nu om kinderen gaat of om volwassenen." [...]

"Ik heb onderzoek gedaan naar hoe jongeren seksuele contacten beleven. Mijn uitgangspunt was dat het er bij de beleving op zich niet zo heel erg veel toe deed met wie de contacten waren, met leeftijdsgenoten of met ouderen, maar dat essentieel was of die contacten vrijwillig waren of niet. In de loop van dat onderzoek heb ik dat uitgangspunt echter moeten bijstellen. Bij vrijwillige contacten maakt het inderdaad niet uit of ze met een leeftijdsgenoot zijn of met ouderen, maar het traumatische effect van seksueel misbruik door volwassenen bleek veel groter dan dat door leeftijdsgenoten." [...]

"Seks tussen volwassenen en kinderen wordt in onze maatschappij niet getolereerd en kan daarom hele vervelende gevolgen hebben, ook voor het kind. In de ideale situatie zou de pedofiel contact moeten leggen met de ouders van het kind, zodat het kind met zijn ervaringen naar de ouders toe kan." [...] "De praktijk is inderdaad vaak anders. Uit mijn onderzoek blijkt dat de jongens vaak niets over hun contacten aan hun ouders vertellen omdat ze bang zijn dat die anders de omgang met de pedofiel verbieden." [...]

"Het is moeilijk om daar [waar de grens ligt] een algemeen antwoord op te geven omdat elke situatie anders is. Wel kan ik me voorstellen dat bijvoorbeeld een jongen van elf redelijk in staat is om te beseffen wat contact met een pedofiel betekent. Voor een kind van zes of zeven, bijvoorbeeld, lijkt me dat onmogelijk."

Volgens Sandfort kan het taboe op pedofilie in het Westen ten dele historisch worden verklaard. "In de Middeleeuwen was het 'kind' als aparte categorie mens onbekend. Het 'kind' is langzamerhand ontstaan. Een grote rol speelde daarbij dat de maatschappij steeds meer waarde ging hechten aan een goede opleiding. Van oudsher werd seksualiteit geassocieerd met voortplanting. Als je op school zit ben je nog niet in staat om zelf een gezin te stichten en dus moet je maar niet aan seks doen. Zo ontstond langzamerhand het beeld van het seksloze kind."

Door de gelijkstelling van pedofilie met seksueel misbruik van kinderen missen internationale discussies vaak de kern van de zaak, zegt Sandfort. De onderzoeker ziet daarom weinig heil in bijeenkomsten als de conferentie tegen het seksueel misbruik van kinderen, die volgende week plaatsheeft in de Zweedse hoofdstad Stockholm. "Vaak wordt er op zulke bijeenkomsten toch meegehuild met de wolven in het bos. In Stockholm gaat het, begrijp ik, vooral over sekstoerisme naar landen als Thailand. Natuurlijk is dat verwerpelijk, maar alles op het conto schrijven van pedofielen is onzin. Vaak gaat het juist niet om pedofielen zoals wij die in Nederland kennen, namelijk om mensen die uitkomen voor wat ze zijn en zo door het leven willen gaan, maar bijvoorbeeld om getrouwde mannen die naar Thailand vliegen omdat ze graag seks willen hebben met een jong meisje. Daarnaast heeft die problematiek ook een sociaal-economisch aspect. Als er een betere verdeling van de welvaart was in die landen, dan zouden kinderen niet de prostitutie in hoeven te gaan. Als de organisatoren zulke essentiële onderscheidingen niet maken, ben ik bang dat de discussie weinig zin heeft en twijfel ik zelfs aan hun goede trouw."

bron: Interview met Theo Sandfort < 'Pedofilie is niet altijd seksueel misbruik' > door Bernard Bouwman; www.nrc.nl/nieuws/1996/08/21/pedofilie-is-niet-altijd-seksueel-misbruik-7321288-a1302963; NRC; 21 augustus 1996