Kind en maatschappij

Door: Paul F. Valois

kind en maatschappij

Volwassenen hebben zich door een derderangs-kultuur, de konsumptiemaatschappij, laten misleiden met alle nare gevolgen van dien. Deze konsumptiemaatschappij is ook de grote tegenkracht van de menselijke evolutie en werkt onderdrukking van kinderen in de hand. Het woord kinderemancipatie zegt het al. Kinderen zijn een groep die niet dezelfde rechten hebben als anderen. Wat kinderemancipatie in ieder geval niet is, staat me heel duidelijk voor ogen: kinderen een keer toestaan op de tv te pleiten voor wat meer speelruimte in de buurt, de schijn wekken dat ze ook mogen meebeslissen, of kinderen bombarderen met konsumptie-artikelen als verminderaars van de stress (door het tekort komen in hun gevoelsleven). Deze vormen van emancipatie zijn typische voorbeelden van repressieve tolerantie. Nee, al deze taktieken leiden af van waar het in wezen om gaat: dat kinderen zich in alle vrijheid als unieke individuen mogen ontwikkelen en daarin begeleid worden. In plaats van opgevoed worden om door allerlei manipulaties op te groeien tot de ideale volwassene. Kinderen moeten hun natuurlijke leerprocessen zelf kunnen bepalen en geen door anderen gedefinieerde kennis opgelegd krijgen. Dat houdt in dat de school zich aan het kind aanpast en niet omgekeerd. Al die geweldige eigenschappen van het kind komen niet tot ontwikkeling wanneer de ouders de wereld van het kind niet aanvoelen. Elke kreativiteit van het kind die niet herkend wordt, blijft onontwikkeld.
Eén ding heeft kinderemancipatie met de emancipatie van de vrouw gemeen: ze wil onder hetzelfde onderdrukkingssysteem uitkomen, namelijk de autoritaire samenlevingsvorm die beheerst wordt door de prestatiemaatschappij, met alle mythes en schijnidealen die daaraan vastkleven.

subtiel geweld

Een analyse van de maatschappij leert, dat ze is opgebouwd uit machtsrelaties. Vrouwen hebben daar veel van te lijden. Kinderen ondergaan het onbewust, hoewel het tegen hun natuur indruist. Talloze kinderen haten onbewust hun ouders. Dat moet een verschrikkelijk gevoel zijn, dat veel spanningen met zich meebrengt. Toch zullen kinderen daar nooit aan toegeven omdat ze van die pedagogiese relatie - die hun enige werkelijkheid is - afhankelijk zijn. Eerder richt de agressie zich tegen de buitenwereld. Het doel waarvoor kinderen onderdrukt worden is zinloos. Ze worden gedwongen mee te doen aan een kultuur die gedoemd is de grote verliezer te zijn. Dr. Friedrich Hacker beschrijft in zijn boek Agressie, de toestand in de Verenigde Staten, een land dat technologies een tiental jaren vooruit is op Europa. In dit boek zijn vraagesprekken opgenomen met mensen van wereldfaam die hun geloof in de evolutie van de Westerse mens bijna opgegeven hebben.

normaal

Kinderen worden in een levensvijandige wereld geboren. De fasenleer zorgt ervoor dat het kind geen enkel kinderlijk gevoel overhoudt. Er wordt in de wetenschappelijke literatuur nogal wat krachtige taal gebruikt: een uitspraak van Eric Berne Vanaf zijn geboorte is het kind onderworpen aan geweld dat men 'liefde' noemt, zoals ook zijn ouders dat waren, en de ouders van hun ouders. Dit geweld verwoest voornamelijk het essentiële van zijn ontplooiingsmogelijkheden en over het algemeen genomen lukt deze onderneming wonderwel. Wanneer dit nieuwe wezen tegen de 15 jaar is, is het gelijk aan ons, een half dement wezen, min of meer aangepast aan de wereld die het gevormd heeft. Dat noemt men tegenwoordig normaal zijn. Ouders zien hun kinderen vaak als bezit of als verlengstuk van hun prestige en voeden de kinderen op om 'het te maken' in de toekomst.
Met deze kijk op kinderen gaan volwassenen voorbij aan de werkelijke behoeften van het kind. De gunstigste ontwikkeling maken kinderen door in een gezin waarin de ouders hebben afgerekend met hun eigen opvoeding. Zelfs deze kinderen zullen nooit helemaal vrij zijn, omdat de omgeving altijd invloed uitoefent. Wanneer ouders zelf gaan nadenken, zullen ze zich laten leiden door hun gevoel en hun kinderen veel meer knuffelen, en ook de frustratiedrempel verlagen door ze als gelijk te behandelen. Kinderen bloeien pas op en komen werkelijk tot ontwikkeling wanneer ze serieus genomen worden. Dat heb ik zelf vaak meegemaakt. Autoritair opgevoede kinderen - en dat zijn de meesten - geloven het eerst niet dat iemand hen voor vol aanziet. Maar na een tijdje komen ze met hun werkelijke emoties aanzetten en durven zich helemaal blootgeven. Dat te zien is een geweldige ervaring.

seksisties opvoeden

Kinderen zijn heel gevoelig voor sfeer. In de meeste gezinnen is de liefde van de ouders allang overgegaan in een sleur, waar veel spanningen zijn die over de hoofden van de kinderen uitgevochten worden. Ze zien dat de vader in de meeste gevallen zijn autoriteit gebruikt en op welke manieren volwassenen elkaar manipuleren. Ze zien door de hypocrisie heen en beginnen volwassenen te wantrouwen. Want zelf zijn ze eerlijk en oprecht. In het gezin worden de machtsverhoudingen die in de grote wereld gelden, weerspiegeld.
De mannelijkheidsmythe maakt echte gevoelige menselijke relaties onmogelijk. Zonder de mogelijkheid gevoel en emoties te kunnen tonen, is de man een half mens en zijn opgelegde identiteit een illusie. Hij ontleent zijn identiteit aan prestaties, werk en vooruitgaan. Zonder die schijnidentiteit denkt hij niets te zijn. De kultuur eist dat kinderen - vooral jongens - zich juist met al die eigenschappen identificeren, die weinig sociaal zijn en zeer schadelijk voor het menselijk welzijn. De man is in wezen het verst van de eigen identiteit af komen te staan en die 'mannelijke' eigenschappen horen evenmin bij de man als bij de vrouw. Het zijn aangeleerde waarden.

de mannelijke mythe

Het gaat tegen de natuurlijke ontwikkeling van het kind in, wanneer het in rollenpatronen wordt geduwd. De kenmerken van de mannelijkheidsmythe zijn ondermeer: onpersoonlijkheid, afstandelijkheid en onkwetsbaarheid. In de vaderlijke omgang met kinderen zijn deze kenmerken weer terug te vinden. Dit maakt de man en het kind onvrij. Hij is ook afgesloten van de ideeënwereld van het kind en deze scheiding ontneemt beiden de mogelijkheid om tot mens uit te groeien. Er zijn ook mannen die hun gevoelens durven tonen, maar voor mannen die hun gevoelens onderdrukken is het heel moeilijk kinderen aan te voelen en respekt voor een kind te hebben. Hoogstens kunnen kinderen zijn waardering verdienen door een prestatie te verrichten, door te winnen. Jongens of mannen die op een bepaalde manier afwijken van het mannelijk gedrag zullen alles doen om dit verborgen te houden. Dat is duidelijk te zien wanneer kinderen op latere leeftijd groepjes vormen. Dan heerst de groepscode. Allerlei waarden worden hier bijgebracht: konkurrentie en kompetitie, agressiviteit, geweld en vrouw-vijandigheid. Ik ken zelf veel kinderen die, wanneer ze de kans krijgen, hun emoties hierover de vrije loop laten, vertellen dat ze het verschrikkelijk vinden om zich in zo'n groepje te handhaven. Dat ze bang zijn voor de wereld en konstant zich moeten bewijzen. Dan kan ik zelf agressief worden tegen een maatschappij die dat allemaal bevordert.
Bij meisjes geldt dat de tegengestelde, typisch 'vrouwelijke' eigenschappen gestimuleerd worden. In kulturen die niet zo prestatiegericht zijn, is rivaliteit van kinderen onderling zeldzaam. Opvoeders zeggen vaak dat kinderen hard moeten worden om deze maatschappij aan te kunnen. Laten ze liever met z'n allen die toekomst veranderen, zodat kinderen hun eigen identiteit kunnen behouden.
Bruno-Paul de Roeck, een pedagoog, noemt de manier waarop kinderen aan de prestatiemaatschappij opgeofferd worden, een vorm die nog erger is dan prostitutie.

magies wezen

De ervaringswereld van het kind is zoveel anders dan die van de volwassene. Het leeft in het hier en nu en staat in verbinding met de natuur. Intimiteit, spontaniteit en kreativiteit betekenen liefde. Volwassenen denken superieur te zijn aan de kinderen, misschien wel uit angst. Piaget ontdekte de ontplooiing van een kreatieve vorm van denken bij kinderen, die hij de hoogste vorm van menselijke intelligentie noemt, die bij volwassenen niet wordt aangetroffen. De wereld van het kind is het spelen. Het speelt met z'n hele omgeving, maar vooral met zijn fantasie. Het kan dingen waarnemen waarvoor volwassenen allang afgesloten zijn. Zoals aura's of kleuren om iemand heen. Men rangschikt die in de volwassen wereld onder de paranormale verschijnselen. Het fantasiespel van kinderen wordt door akademici aangezien voor een vlucht uit de werkelijkheid. Maar juist al het spel van het kind staat in dienst van de eigen handhaving. Het is de realiteit van het kind, waar het experimenteert met alle mogelijkheden die het ter beschikking heeft. Juist in deze vroege periode dwingen volwassenen ideeën omtrent de realiteit aan het kind op. Het wordt veel te vroeg geduwd in de richting van de schrikwekkende ervaring van de school. Het wordt ondergedompeld in een vaste vorm van formeel denken, gebaseerd op angst om zelfhandhaving. Hierdoor wordt elke ontwikkeling van de eigen kreativiteit tegengehouden. Zodra de tijd er is en het kind er behoefte aan heeft, leert het alles wat het wil weten of nodig heeft in een heel korte tijd.
De school komt weinig tegemoet aan de wereld waar kinderen mee bezig zijn. Het spel zou ongemerkt moeten overgaan in realiteit, het werk. Volwassenen zijn het spel verleerd. Ieder zou door omgang met kinderen herboren kunnen worden, indien hij voor deze wonderlijke eigenschappen zou willen opstellen. Kinderemancipatie betekent ook dat mannen en vrouwen hun eigen identiteit zullen herontdekken.

het erotiese kind

Vanaf het eerst moment, van de geboorte af willen kinderen voelen dat ze welkom zijn. Voor hen is de uitstraling van gevoel en het vrijen hun enige overlevingsmogelijkheid. Die lichamelijkheid is bovendien hun enige vorm van kommunikatie. Kinderen zijn heel lichamelijk ingesteld en ervaren dat als iets plezierigs. Ze beschikken in aanleg over meer dan honderd uitingsmogelijkheden wat seksualiteit betreft. Van Ussel maakte een uitgebreide studie van de erotiek. In zijn boek "intimiteit" wordt volwassen seksualiteit - waarbij men tegelijk aan geslachtsgemeenschap en aan schuld denkt - laag gewaardeerd. Het beste waar het kind over beschikte, werd hem afgenomen en tegen hem gebruikt. Doordat er verschillende taboes in werking zijn, die aanraking van mensen onderling verbieden, werd deze diepste vriendelijke laag van het menselijk wezen afgenomen. Dit is tegelijk ook de grote waanzin van deze tijd. Moet je soms met je verstand vertellen dat je om iemand geeft? Het feit dat er seksuele voorlichting gegeven wordt, moet je op de gedachte brengen dat dit kennelijk niet bij het gewone leven hoort. In ieder geval, kinderen ervaren dit zo. Het is nog algemeen zo, dat wanneer pubers voor het eerst uit gaan vrijen, ze vaak hun hoofd stoten door hun eigen onkunde. Wat voor hen eigenlijk een heel natuurlijk verloop moest hebben, wordt een gekunstelde aangelegenheid. Door al die geboden en verboden, het aanrakingstaboe in de opvoeding, en het schuldgevoel hierover, raken kinderen en volwassenen geïsoleerd. Kinderen kunnen soms met hun gevoelens bij geen enkele bekende terecht, en met hun diepere emoties kunnen ze vaak ook geen kant uit door hun plaats in het gezin. Behalve voor de lichamelijkheid die kinderen in de vorm van vrijen met hun ouders willen delen, zijn ze ook gevoelig voor seksspelletjes met andere kinderen. Ouders die dat verbieden, verliezen het vertrouwen van hun eigen kinderen. Kinderen kunnen ook volwassenen buiten het gezin aardig vinden en met hem willen vrijen. Er zijn volwassenen die een lange weg zijn gegaan om voor zichzelf weer wat op te eisen van wat hen ooit ontnomen werd. Het is hetzelfde wat kinderen te bieden hebben. Intimiteit, openheid. Kinderen voelen zich aangetrokken tot sommige volwassenen en zo'n relatie kan ook erotisch zijn. Het zijn vaak liefdevolle kontakten. Laing noemt terugkeer tot je oorspronkelijk kinderlijke voelen een gezonde bezigheid in een maatschappij waarin zoveel mensen vervreemd zijn van zichzelf en van de ander. Kinderen moeten de vrijheid terugkrijgen zich te uiten zoals zij dat zelf willen. Ook als dat erotische kontakten buiten het gezin inhoudt. Kinderen zijn niemands bezit. Niet van de ouders, niet van iemand anders.

bron: Titel niet bekend (eerste subtitel gekozen als titel); Tekst van Paul F. Valois; Tijdschrift en jaartal ook niet bekend; Geschat: omstreeks 1980