NETWERK legt uit: wat is pedofilie?

Door: Giovanni van Zinnen

Op zondag 6 september jl. vonden de redacteuren van NETWERK, het actualiteitenprogramma van Nederland 1, het verstandig een kwartier van hun zendtijd te besteden aan het verschijnsel pedofilie. Aanleiding was de vondst in Zandvoort van een grote hoeveelheid kinderporno. Uit de inleiding: "Sinds de affaire-Dutroux het zoveelste schandaal van kindermisbruik. Maar, zijn de daders altijd pedofielen? NETWERK (zéér toepasselijke naam overigens voor een programma over pedofilie) legde, in de persoon van programmamaakster Gabriëlle van Gelderen, drie deskundigen (de psychiater-seksuoloog G. Roelofs, de arts-seksuoloog R. van Lunsen en de psychotherapeut R. Bullens) de tien 'meest gestelde vragen over pedofilie' voor. Zij gaven soms opmerkelijk progressieve antwoorden. Voor wie de uitzending gemist heeft: een samenvatting.

1. Is pedofilie aangeboren of aangeleerd?
Roelofs: Zelf vind ik dat het een aangeboren, normale variant van seksuele gerichtheid is. Net zo normaal als heteroseksualiteit, net zo normaal als heteroseksualiteit. Alleen van hetero's daar heb je d'r heel vaal van, negentig procent; homo's zo'n vijf tot tien procent en pedo's zo'n één à twee procent. Van Lunsen: Met de pedofiel is als kind 'iets' gebeurd waardoor zijn seksuele ontwikkeling is gestagneerd en waardoor het kind in die leeftijd is blijven hangen waar de pedofiel later op valt. Dat 'iets' heeft dan te maken met 'rare boodschappen' over seksualiteit. (Van Lunsen geeft hierbij het voorbeeld van een patiënt van hem, die door zijn eerste bewuste seksuele ervaring als kleine jongen, aan zijn penis betast door oudere meisjes, nu op kleine jongetjes valt.)

2. Hoe definieer je pedofilie?
Bullens: Het is van belang onderscheid te maken tussen de mensen die strikt pedofiel zijn, en dus eigenlijk niks met kinderen doen, en pedoseksuele mensen, dat zijn degenen die hun seksuele voorkeuren ook omzetten in seksueel gedrag naar kinderen toe.

3. Is pedofilie te genezen?
Van Lunsen: Wat te genezen is, is beschadigend pedoseksueel gedrag waarbij kinderen misbruikt worden. Daar zijn veel voorbeelden van, en tegen misbruik moet ook opgetreden worden. Maar ik ken ook veel pedofielen die beseffen dat ze hun seksuele voorkeur niet kunnen uitleven, omdat ze het risico lopen kinderen te 'beschadigen'. Zij richten hun leven zo in dat ze toch veel in contact komen met kinderen zonder er seksueel iets mee te doen. Seks met kinderen bedrijven ze alleen in hun hoofd.

4. Hoe behandel je een pedoseksueel?
Bullens: Wat opvalt, is dat veel pedoseksuelen zogenaamde kronkels in het denken hebben; je probeert goed te praten wat fout is, je probeert te rationaliseren. Je maakt jezelf wijs: kinderen wíllen nu eenmaal seks met volwassenen, kinderen vinden dat lekker, daar kunnen ze nooit schade van ondervinden. Het is van belang dat een pedoseksueel verantwoordelijkheid leert nemen en inlevingsvermogen leert ontwikkelen in wat het voor een kind kan betekenen. Bij pedoseksuelen die in behandeling komen ontbreekt het hele empathische vermogen, het zijn hele egocentrisch ingestelde personen. Het verlangen naar een kind is een diepgewortelde behoefte die je niet van ze weg kunt nemen. Dat is ook het trieste, dat je iets wezenlijks van ze afneemt, namelijk de mogelijkheid om seksueel contact te hebben met hun voorkeur, in dit geval kinderen.

5. Waarom valt de één op een kind van 4 en de ander op een kind van 12 jaar? En zijn de fantasieën dan ook anders?
Van Lunsen: De leeftijd hangt waarschijnlijk af van het moment in de ontwikkelingsgeschiedenis van de pedofiel waarop de seksuele ontwikkeling definitief gestagneerd is. Hoe jonger de kinderen waar een pedofiel op valt, des te ernstiger is de beschadiging geweest. Bullens: Vaak merken we dat de seksualiteit die ze hebben ook het ontwikkelingsstadium weerspiegelt van hun slachtoffertje. Dit betekent dat een pedoseksueel die valt op een jongetje van tussen de zes en acht jaar gericht zal zijn op: betasten, aan het piemeltje trekken, uitkleden, doktertje spelen, wie het verste kan plassen. De fantasieën zullen niet primair gericht zijn op geslachtsgemeenschap, want dat hoort bij een volgend ontwikkelingsstadium dat pas vanaf de puberteit een rol gaat spelen.

6. Is Dutroux een pedofiel?
Roelofs: Tja, dat zou kunnen, maar ik vind hem een misdadiger, een crimineel. Van Lunsen: Kijkend naar wat er gebeurd is, is hij helemaal geen pedofiel, maar een klassieke psychopaat. Het verschil tussen een pedofiel en een psychopaat is dat een pedofiel een volstrekt normale persoon is met in onze ogen afwijkende seksuele voorkeur. Daar is verder eigenlijk niets mee aan de hand. Psychopaat, dat zijn de meest extreme psycho-seksuele misdadigers. Het is een sterk gestoorde persoonlijkheid bij wie elke gewetensfunctie ontbreekt. Het zijn harde criminelen, die misschien toevallig in kinderen handelen, maar dat kunnen net zo goed gestolen auto's of wapens zijn. Macht en geweld, dáár gaat het om.

7. Wat staat er in de wet over pedofilie?
Bullens: Weinig. De wet praat vooral over wat kan en niet kan. De wet geeft aan dat seksualiteit van volwassenen met kinderen onder de twaalf jaar strafbaar is. Seksualiteit tussen de twaalf en de zestien jaar is een zogenaamd klachtdelict. Dat betekent dat een kind zélf moet aangeven of die vindt dat er seksuele handelingen met haar of hem verricht zijn en of die daar aangifte van wil doen. Zelf stoor ik me nogal aan het schemergebied tussen de twaalf en zestien jaar. Kinderen van twaalf, dertien jaar verkeren nog in een identiteitszwakke ontwikkelingsfase, dan weet je nog niet wie je bent, wat je wil worden of hoe je seksuele geaardheid in elkaar steekt. (Bullens geeft voorbeelden uit zijn praktijk van jongemannen die een gestoorde seksualiteitsbeleving hebben omdat ze als tienjarige hun eerste betekenisvolle seksuele ervaringen hebben opgedaan met een volwassen vriend. Eén vindt achteraf dat hem het recht ontnomen is om zijn eigen seksualiteit in z'n eigen tempo te leren ontdekken. Bullens vindt dat een grondrecht van ieder kind.)

8. Is seks met een volwassene eigenlijk altijd schadelijk voor een kind?
Bullens: Ik denk dat je dat niet kunt zeggen. Maar het is altijd potentieel schadelijk. We weten dat pakweg 70, 80 procent van de kinderen die seksueel misbruikt zijn geweest, daar later in meerdere of mindere mate last van hebben. Ik vind niet dat je kinderen op kunt zadelen met zo'n risico. Als je preventief iets wilt doen, blijf dan als volwassene met je handen van kinderen af.

9. Heeft straffen zin?
Van Lunsen: Als het gaat om verandering van pedoseksueel gedrag heeft straffen geen zin, maat wel in een maatschappelijke context. Bepaalde pedoseksuele misdrijven kunnen door de maatschappij niet getolereerd worden. Daarbij moet je wel bedenken dat de meeste van deze misdrijven niet door pedofielen maar door psychopaten gepleegd worden. Bullens: Er zijn daders die 100, 200, 500 slachtoffers hebben gemaakt. Als je zó'n dader zou kunnen behandelen, dan zou dat 500 potentiële slachtoffers schelen. Dus als je over preventie praat, praat dan alsjeblieft over behandeling van daders. Dáár ligt de oplossing van heel veel toekomstig leed. (Deze stelling onderstreept Bullens met een metafoor over een rivier met drenkelingen.)

10. Is kinderporno ooit acceptabel?
Van Lunsen: Nee, omdat voor de productie van kinderporno kinderen worden misbruikt, is kinderporno niet acceptabel. Bullens: Als je kinderporno ziet, en geloof me, dat is geen pretje, dan frappeert de diepe angst in de ogen van die kinderen. Als je dat ziet, dan vergaat mij in ieder geval alle lust. Gruwelijk wat je in die ogen kunt lezen. Maar we weten van pedoseksuele daders dat die als het ware een masker op het gezicht van een kind plakken, ze projecteren op dat kind wat er in hun hoofd zit: het kind moet het plezierig vinden.

Staat van bedrog

Door: John C. [edit]

De aankondiging van de uitzending zag er veelbelovend uit. Onder de titel "het verschijnsel pedofilie" zouden enkele deskundigen aan het woord komen om het onderwerp vanuit diverse kanten te belichten. Dat is waard om eens voor te gaan zitten, dacht ik. Het bleek niet zo te zijn. In de uitzending kwamen vrijwel uitsluitend notoire vervolgeraars aan het woord.

Ik probeer me nog steeds voor te stellen dat zo'n omroeporganisatie een uitzending wil maken onder de titel 'het verschijnsel jodendom', en dan alleen figuren als Himmler, Göring en Seyss-Inquart aan het woord laat! Wat zou er dan gebeuren? Dat kan toch niet, denk ik; niet in Nederland, in de laatste vijfhonderd dagen van de twintigste eeuw. Dat zoiets in 1935 wél kon, is al onbegrijpelijk genoeg. Maar in deze tijd? Ik geloof dat het hele land zou in rep en roer geraken. Als er überhaupt al enige redactie zou bestaan die zo'n uitzending goedkeurt! Geen enkele minderheidsgroepering in dit land zou het accepteren als ze zó in de media te kijk gezet wordt. Echter, wanneer het over pedofilie gaat, kan het blijkbaar wel.

Enkele enge mannen hebben, als 'deskundigen' vermond, alle ruimte en vrijheid gekregen om de bekende stigmata, vooroordelen en minachting jegens pedofielen én kinderen weer te ventileren. Seks is voor kinderen onvermijdelijk traumatiserend, en daarom is seks met kinderen altijd seksueel misbruik. Pedofielen zijn mensen die (door een traumatische gebeurtenis in hun eigen jeugd) in seksueel opzicht nooit 'volwassen' zijn geworden, daarom niet een relatie met leeftijdgenoten kunnen onderhouden, en zich daarom maar op kinderen richten. Pedofielen hebben nimmer enig empathie voor het leed dat ze hun slachtoffertjes aandoen, en zijn altijd bezig met hun eigen gedrag te vergoelijken, bijvoorbeeld door te stellen dat 'de kinderen het toch ook leuk vinden'. De enige goede soort pedofielen zijn degenen die van kinderen af kunnen blijven; maar uiteindelijk is dat een soort die niet bestaat, want die fantaseren toch over seks met kinderen; en gebruiken daarbij kinderporno waarin kinderen afschuwelijk misbruikt en mishandeld worden: 'de angst is van de gezichten af te lezen'.

Het klinkt als een ouderwetse grammofoonplaat waarvan de naald in de groef blijft hangen. Het zijn mensen die de afgelopen vijftien jaar niks geleerd hebben. Alsof er geen mensen bestaan die met plezier terugdenken aan de seksuele ervaring in hun jeugdtijd. Alsof niet aangetoond is dat de geheimhouding van pedofiele relaties (genoodzaakt door een hypocriete samenleving), en de 'verhoren' door ouders en politie na het ontdekken daarvan, veel vaker oorzaak is van trauma op latere leeftijd. Alsof het onderhouden van een relatie met een achtjarige ook maar een fractie simpeler zou zijn dan het onderhouden van een relatie met een volwassene! En wat voor argumenten kan nog ingebracht worden, wanneer de WAARHEID niet meer gezegd mag worden, of als irrelevant terzijde wordt geschoven?

Het kan dus wel, en nou is de vraag hoe dat mogelijk is. Ik ga er van uit dat alle mensen het beste voor hun kinderen willen. Maar ik zie niet in, waarom dat moet leiden tot de conclusie dat een aseksuele opvoeding de enige juiste moet zijn. Integendeel, het idee dat er iets verkeerd is aan seks met kinderen is het meest belachelijke bijgeloof sinds de uitvinding van het christendom. Dat er mensen zijn die dit bijgeloof aanhangen is al erg genoeg - ik ben van mening dat die mensen hun kinderen een ernstig onrecht aandoen. Ik begrijp zelfs waarom dit bijgeloof door een grote meerderheid van de bevolking aangehangen wordt: hoe belachelijker de religie, des te fanatieker de gelovigen, dat is gewoon de grondformule van twintig eeuwen christendom.

Maar vervolgens blijkt dat de overheid dit bijgeloof geadopteerd heeft, dat als een absolute waarheid aan de hele bevolking voorschrijft, en afdwingt met zoveel hardheid dat andersdenkenden niet eens meer de mogelijkheid hebben om daartegen te protesteren - laat staan het recht ertoe. Dáár zit volgens mij de werkelijke oorzaak van problemen van deze samenleving. De meerderheid heeft méér gelijk dan een minderheid, dus heeft de meerderheid de macht, mogelijkheid en recht gekregen om een minderheid tot 'misdadigers' te verklaren. En daarmee is een samenleving ontstaan waarin laster ook fatsoen is, en bedrog ook recht is, en intimidatie ook democratie is.

Dat is de samenleving waarin NETWERK een uitzending kan maken die bol staat van laster, bedrog en intimidatie. Omdat ze weten dat er nauwelijks reactie op zal komen, hooguit misschien van enkele pedofielen; maar ja, wie is er nou geïnteresseerd in de mening van misdadigers?

Daarom is het mogelijk. Dat is een samenleving, waarin en waarvoor het verstandig is om bang te zijn. Maar daar blijft het helaas niet bij. Ik merk dat er steeds meer mensen zijn, die uit angst voor de macht van de vervolgeraars er toe overgaan om te ZWIJGEN. Die zich verstoppen, niet meer uit durven komen voor hun mening, soort van hopen dat het spontaan over zal gaan. En dát is wat ik echt eng vind.

bron: 'NETWERK legt uit: wat is pedofilie?' door Giovanni van Zinnen & 'Staat van bedrog' door John C. [edit]; OK Magazine, nr. 65; oktober 1998