Opvoeding na Auschwitz

From Brongersma
Jump to navigation Jump to search

In Duitsland woedt het debat welke betekenis de verschrikkingen van de uitroeiing van Joden en andere doelwitten van het nazi-regime nog kan hebben. Wordt het 'nooit meer' langzamerhand een holle frase? Of kan het geweten niet zonder de herinnering aan Auschwitz? Er zijn enkele belangrijke redenen te noemen die opvoeders en docenten - en leerlingen en andere jongeren! - beweegt, of zou moeten bewegen' zich indringend met de holocaust bezig te houden. Allereerst om zichzelf, de menselijke soort, te leren kennen. De holocaust laat zien hoe slecht 'slecht' kan zijn, maar ook hoe een mens boven zichzelf uitstijgt door andere mensen te steunen. Agressie zit in ieder van ons. Opvoeding kan ons leren die agressie te gebruiken om te creëren in plaats van te vernietigen, om op te bouwen in plaats van kapot te maken, om conflicten om te buigen in de richting van dialoog met de toevoeging echter, dat er conflicten zijn die onoplosbaar zijn. [...]

  • [Punt 1:] Opvoeding na Auschwitz is het bevorderen van empathie (het je verplaatsen in andere mensen en situaties) en warmte (het klimaat van veiligheid, geborgenheid en openheid).
  • [Punt 2:] Opvoeding na Auschwitz is het bevorderen van autonomie: het vergroten van de kracht tot nadenken, zelfbeschikking, niet klakkeloos mee doen.
  • [Punt 3:] Opvoeding na Auschwitz is het bevorderen van empathie (inlevingsvermogen) met daders, slachtoffers en omstanders. Geen kind is een van deze drie rollen vreemd.


De pedagogische principes van het drie-puntenprogramma voor kinderen van 3-10 jaar komen overeen met die van het vijf-puntenprogramma voor oudere kinderen en jongeren: warmte, empathie en autonomie. Aan het hier geschetste drie-puntenprogramma kan vorm en inhoud gegeven worden door gebruik te maken van prentenboeken. In het 'kindermuseum', met een permanente plaats in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, kunnen naast het werken met prentenboeken ook andere werkvormen voor de leeftijdsgroep van 3-10 jarigen ontwikkeld worden. Niet als een project dat alleen gebonden is aan dit Herinneringscentrum, maar als een reeks activiteiten die ook onderdelen bevat, die elders voor deze leeftijdsgroep gebruikt kunnen worden: in andere herinneringscentra, op basisscholen of thuis.

bron: Artikel 'Opvoeding na Auschwitz' door Prof. dr. Ido Abram (medewerker van het Algemeen Pedagogisch Studiecentrum te Utrecht en bijzonder hoogleraar bij de vakgroep onderwijskunde van de universiteit van Amsterdam); Dit artikel is een bewerking van een lezing zondag 29 november 1998 in het Etty Hillesum Centrum in Deventer; 1998